Từ ngày 1/7/2025, Việt Nam sẽ chính thức áp dụng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo Nghị quyết 60 của Ban Chấp hành Trung ương, Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp 2013, và Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025. Các thay đổi này kéo theo những điều chỉnh quan trọng trong quy trình cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) và nộp hồ sơ đất đai, mang lại sự linh hoạt nhưng cũng đòi hỏi người dân cập nhật thông tin kịp thời. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết để bạn nắm rõ và chuẩn bị.
Mô hình chính quyền 2 cấp: Tác động đến quản lý đất đai
Mô hình chính quyền 2 cấp sẽ xóa bỏ các đơn vị hành chính cấp huyện (quận, huyện, thị xã) từ ngày 1/7/2025, chỉ còn:
- Cấp tỉnh: Bao gồm tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương.
- Cấp xã: Bao gồm xã, phường, thị trấn, hoặc đặc khu trực thuộc tỉnh/thành phố.
Theo Nghị quyết của Quốc hội ngày 13/11/2024, Việt Nam sẽ được sắp xếp lại thành 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, gồm 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương. Sự thay đổi này nhằm giảm chi phí hành chính, tăng hiệu quả quản lý, và hiện đại hóa quy trình thủ tục, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai, như được nêu trong Vietnam’s 2025 Government Reform.
Sự xóa bỏ cấp huyện đồng nghĩa với việc chuyển giao thẩm quyền cấp sổ đỏ và quản lý đất đai từ cấp huyện xuống cấp xã hoặc lên cấp tỉnh, tạo ra nhiều thay đổi mà người dân cần lưu ý.
Thay đổi trong cấp sổ đỏ: UBND cấp xã lên ngôi
Hiện nay, người dân quen thuộc với việc cấp sổ đỏ lần đầu và đăng ký biến động đất đai (chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế, thế chấp) tại UBND cấp huyện. Tuy nhiên, từ 1/7/2025, quy trình này sẽ thay đổi đáng kể theo Dự thảo Nghị định về phân cấp thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai do Bộ Tài nguyên và Môi trường soạn thảo.
UBND cấp xã cấp sổ đỏ lần đầu
- Trước đây: UBND cấp huyện chịu trách nhiệm cấp sổ đỏ lần đầu, với quy trình phức tạp, yêu cầu xác nhận nhiều điều kiện như quy hoạch, tình trạng tranh chấp, và thời gian sử dụng đất ổn định.
- Từ 1/7/2025: UBND cấp xã (xã, phường, thị trấn) sẽ được giao thẩm quyền cấp sổ đỏ lần đầu. Một số thủ tục được rút ngắn, bao gồm:
- Không cần xác nhận thêm về sự phù hợp với quy hoạch.
- Không yêu cầu xác minh tình trạng tranh chấp đất đai hoặc thời gian sử dụng đất ổn định trong một số trường hợp cụ thể.
- Lợi ích: Người dân có thể làm việc trực tiếp tại cấp xã, gần nơi sinh sống, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại. Quy trình rút ngắn cũng giảm bớt gánh nặng hành chính.
Quản lý đất đặc thù
Đối với các loại đất đặc thù như ao, hồ, đầm trải dài trên nhiều xã, thẩm quyền quản lý vẫn thuộc UBND cấp tỉnh để đảm bảo tính thống nhất và tránh chồng chéo.
Đăng ký biến động đất đai
Các thủ tục đăng ký biến động như chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế, thế chấp, hoặc thay đổi thông tin sẽ do Văn phòng Đăng ký đất đai cấp tỉnh và các chi nhánh tại địa phương xử lý. Người dân chỉ cần:
- Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo quy định.
- Nộp hồ sơ tại các điểm tiếp nhận được UBND cấp tỉnh chỉ định, như Bộ phận Một cửa hoặc Văn phòng Đăng ký đất đai.
Linh hoạt nộp hồ sơ đất đai: Chọn nơi nào cũng được trong tỉnh
Một trong những thay đổi nổi bật từ 1/7/2025 là quy định mới về nộp hồ sơ đất đai theo Nghị định 151/2025/NĐ-CP. Người dân và doanh nghiệp giờ đây có thể chọn nộp hồ sơ tại bất kỳ đơn vị tiếp nhận nào trong cùng tỉnh/thành phố, thay vì bị giới hạn bởi địa giới hành chính nơi có đất như trước đây.
Thủ tục áp dụng
Quy định này áp dụng cho các thủ tục:
- Đăng ký quyền sử dụng đất.
- Đăng ký tài sản gắn liền với đất.
- Cấp hoặc cập nhật Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.
- Các thủ tục khác được nêu tại khoản 3 và khoản 4, Điều 21, Nghị định 101/2024/NĐ-CP.
Địa điểm nộp hồ sơ
Người dân và doanh nghiệp có nhiều lựa chọn linh hoạt:
- Cá nhân, cộng đồng dân cư: Nộp tại Bộ phận Một cửa (cấp tỉnh hoặc cấp xã), Văn phòng Đăng ký đất đai, hoặc Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai.
- Tổ chức, tổ chức tôn giáo, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài: Nộp tại Bộ phận Một cửa hoặc Văn phòng Đăng ký đất đai.
- Bên nhận chuyển quyền sử dụng đất/tài sản: Được tự do chọn địa điểm nộp hồ sơ theo nhu cầu, tại một trong các cơ quan trên.
Phạm vi áp dụng
- Quy định chỉ áp dụng trong cùng một tỉnh/thành phố, không áp dụng cho hồ sơ liên tỉnh.
- Các cơ quan tiếp nhận phải thuộc hệ thống được UBND cấp tỉnh chỉ định, đảm bảo tính pháp lý và thống nhất.
Lợi ích
- Tiện lợi: Người dân không cần di chuyển đến đúng địa giới hành chính nơi có đất, đặc biệt hữu ích nếu đất nằm xa nơi cư trú.
- Nhanh chóng: Sự linh hoạt này giúp giảm thời gian chờ đợi và tăng hiệu quả xử lý hồ sơ.
Lợi ích và thách thức của quy định mới
Lợi ích
- Đơn giản hóa quy trình: Việc chuyển thẩm quyền cấp sổ đỏ lần đầu xuống cấp xã và bỏ bớt một số bước xác nhận giúp rút ngắn thời gian xử lý.
- Tăng tính linh hoạt: Người dân và doanh nghiệp có nhiều lựa chọn khi nộp hồ sơ, phù hợp với nhu cầu cá nhân.
- Hiệu quả quản lý: Mô hình chính quyền 2 cấp giảm chi phí hành chính, tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, như được nhấn mạnh trong Resolution No. 198/2025/QH15.
- Hiện đại hóa: Các thay đổi này là bước tiến trong cải cách hành chính, hướng tới một hệ thống quản lý đất đai minh bạch và hiệu quả hơn.
Thách thức
- Giai đoạn chuyển đổi: Sự xóa bỏ cấp huyện có thể gây ra một số gián đoạn ban đầu, như trì hoãn xử lý hồ sơ hoặc thiếu sự đồng bộ trong triển khai, như được đề cập trong Vietnam Government Restructuring article.
- Nâng cao năng lực cấp xã: UBND cấp xã cần được đào tạo và hỗ trợ để đảm bảo xử lý hồ sơ đúng quy định, đặc biệt với khối lượng công việc tăng lên.
- Nhận thức của người dân: Một số người dân có thể gặp khó khăn trong việc cập nhật thông tin mới hoặc xác định đúng cơ quan tiếp nhận hồ sơ.
Bảng tóm tắt các thay đổi chính
| Hạng mục | Trước ngày 1/7/2025 | Từ ngày 1/7/2025 |
|---|---|---|
| Cấp sổ đỏ lần đầu | Do UBND cấp huyện thực hiện | Do UBND cấp xã (xã, phường, thị trấn) thực hiện |
| Nơi nộp hồ sơ đất đai | Chỉ tại cơ quan có thẩm quyền theo địa giới | Bất kỳ đơn vị nào trong cùng tỉnh/thành phố |
| Phạm vi nộp hồ sơ | Giới hạn theo địa giới hành chính | Giới hạn trong cùng tỉnh/thành phố, không liên tỉnh |
| Thẩm quyền đất đặc thù | Do UBND cấp huyện hoặc tỉnh | Do UBND cấp tỉnh (ao, hồ, đầm nhiều xã) |
| Đăng ký biến động | Tại Văn phòng Đăng ký đất đai cấp huyện | Tại Văn phòng Đăng ký đất đai cấp tỉnh/chi nhánh |
Lưu ý quan trọng cho người dân
Để đảm bảo thực hiện các thủ tục đất đai thuận lợi từ ngày 1/7/2025, người dân cần:
- Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ: Kiểm tra kỹ các giấy tờ cần thiết theo quy định của Nghị định 101/2024/NĐ-CP và Nghị định 151/2025/NĐ-CP.
- Xác định cơ quan tiếp nhận: Liên hệ UBND cấp tỉnh hoặc tra cứu danh sách các điểm tiếp nhận hồ sơ (Bộ phận Một cửa, Văn phòng Đăng ký đất đai) để tránh nhầm lẫn.
- Cập nhật thông tin: Theo dõi các thông báo chính thức từ cơ quan nhà nước hoặc các nguồn tin cậy như Báo Lao Động và Báo Dân trí.
- Liên hệ hỗ trợ: Nếu gặp khó khăn, người dân có thể liên hệ trực tiếp với UBND cấp xã hoặc Văn phòng Đăng ký đất đai để được hướng dẫn.
Tổng kết
Các thay đổi trong quy trình cấp sổ đỏ và nộp hồ sơ đất đai từ 1/7/2025 là bước tiến quan trọng trong cải cách hành chính, mang lại sự tiện lợi và hiệu quả cho người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, để thích nghi với mô hình chính quyền 2 cấp, người dân cần chủ động cập nhật thông tin và chuẩn bị kỹ lưỡng. Với sự linh hoạt trong nộp hồ sơ và quy trình đơn giản hóa, việc quản lý đất đai hứa hẹn sẽ trở nên minh bạch và dễ tiếp cận hơn bao giờ hết.
Để biết thêm chi tiết, bạn có thể tham khảo các nguồn chính thức như Báo Chính phủ hoặc liên hệ trực tiếp với cơ quan chức năng tại địa phương.