Luật Công chứng 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, mang đến nhiều thay đổi nhằm đơn giản hóa thủ tục công chứng và nâng cao chất lượng hành nghề công chứng viên. Với 8 chương và 76 điều, luật mới giảm 2 chương và 5 điều so với Luật Công chứng 2014. Dưới đây là những điểm nổi bật của quy định mới.
Giảm bớt giấy tờ trong hồ sơ công chứng
Bỏ Phiếu yêu cầu công chứng
Luật Công chứng 2024 loại bỏ yêu cầu nộp Phiếu yêu cầu công chứng trong hồ sơ công chứng hợp đồng, giao dịch đã soạn thảo sẵn. Trước đây, phiếu này là một trong 5 loại tài liệu bắt buộc, nhưng không có mẫu chung theo quy định pháp luật. Phiếu yêu cầu chỉ cần cung cấp các thông tin cơ bản như:
- Họ tên, địa chỉ người yêu cầu công chứng
- Nội dung cần công chứng
- Danh mục giấy tờ gửi kèm
- Tên tổ chức hành nghề công chứng, người tiếp nhận hồ sơ, thời điểm tiếp nhận
Việc không nộp hoặc nộp phiếu thiếu nội dung trước đây có thể bị phạt từ 1-7 triệu đồng theo Nghị định 82/2020. Quy định mới giúp người dân giảm bớt gánh nặng thủ tục hành chính.
Hồ sơ công chứng chỉ còn 4 loại giấy tờ
Theo Điều 42, Luật Công chứng 2024, hồ sơ yêu cầu công chứng bao gồm:
- Dự thảo giao dịch: Hợp đồng hoặc giao dịch cần công chứng.
- Giấy tờ tùy thân: Bản sao thẻ căn cước, hộ chiếu hoặc giấy tờ xác định nhân thân khác theo quy định.
- Giấy tờ quyền sở hữu, sử dụng tài sản: Bản sao giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản; bản án, quyết định của Tòa án hoặc quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; hoặc giấy tờ thay thế theo quy định pháp luật đối với tài sản phải đăng ký.
- Giấy tờ liên quan khác: Các tài liệu mà pháp luật yêu cầu phải có cho giao dịch.
Quy định mới về công chứng ngoài trụ sở
Theo Điều 46, Luật Công chứng 2024, công chứng phải được thực hiện tại trụ sở tổ chức hành nghề công chứng, trừ 4 trường hợp sau được phép công chứng ngoài trụ sở:
- Lập di chúc tại chỗ ở: Theo quy định của Bộ luật Dân sự.
- Lý do sức khỏe: Người không thể đi lại do sức khỏe, đang điều trị nội trú hoặc bị cách ly theo chỉ định y tế.
- Tình trạng giam giữ, thi hành án: Người đang bị tạm giữ, tạm giam, thi hành án phạt tù hoặc áp dụng biện pháp xử lý hành chính.
- Lý do chính đáng khác: Được quy định tại Điều 43, Nghị định 104/2025, bao gồm:
- Phụ nữ mang thai hoặc nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi.
- Người cao tuổi, người khuyết tật hoặc gặp khó khăn trong việc đi lại.
- Người trong lực lượng công an, quân đội hoặc đảm nhận chức trách tại cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, nếu rời vị trí sẽ ảnh hưởng đến nhiệm vụ.
- Trường hợp bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan khiến người yêu cầu không thể đến tổ chức công chứng.
Việc công chứng ngoài trụ sở phải diễn ra tại địa điểm cụ thể, phù hợp với lý do yêu cầu.
Giới hạn độ tuổi công chứng viên
Không quá 70 tuổi
Điều 10, Luật Công chứng 2024 quy định công chứng viên phải là công dân Việt Nam và không quá 70 tuổi. Công chứng viên đương nhiên miễn nhiệm khi đạt độ tuổi này. Tuy nhiên, những công chứng viên đã quá 70 tuổi và đang hành nghề tại thời điểm luật có hiệu lực được phép tiếp tục hành nghề thêm 2 năm (đến 1/7/2027) trước khi miễn nhiệm.
So sánh với quy định nghỉ hưu
Hiện tại, tuổi nghỉ hưu của lao động nam là 61 và nữ là 56 tuổi 4 tháng trong điều kiện làm việc bình thường. Đối với viên chức có trình độ chuyên môn cao (như Giáo sư, Phó giáo sư, giám định viên pháp y), tuổi nghỉ hưu có thể kéo dài thêm tối đa 5 năm theo Nghị định 50/2022. Do đó, công chứng viên tại các Phòng công chứng do UBND tỉnh thành lập có thể nghỉ hưu tối đa ở tuổi 72.
Thẩm phán, kiểm sát viên không còn được miễn đào tạo nghề công chứng
Luật Công chứng 2024 yêu cầu tất cả cá nhân muốn bổ nhiệm làm công chứng viên phải tham gia đào tạo nghề công chứng. Quy định cũ miễn đào tạo 12 tháng cho 4 nhóm đối tượng:
- Thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên có thời gian công tác từ 5 năm trở lên.
- Luật sư hành nghề từ 5 năm trở lên.
- Giáo sư, Phó giáo sư chuyên ngành luật, tiến sĩ luật.
- Thẩm tra viên cao cấp ngành tòa án, kiểm tra viên cao cấp ngành kiểm sát, chuyên viên cao cấp, nghiên cứu viên cao cấp, giảng viên cao cấp trong lĩnh vực pháp luật.
Nhóm này trước đây chỉ cần tham gia khóa bồi dưỡng kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp công chứng trong 3 tháng. Theo luật mới, họ vẫn phải đào tạo nghề công chứng, nhưng thời gian giảm xuống còn 6 tháng.
Cơ sở đào tạo nghề công chứng do Chính phủ quy định. Bộ trưởng Tư pháp chỉ ban hành chương trình khung đào tạo và công nhận tương đương cho người được đào tạo nghề công chứng ở nước ngoài.
Có thẻ thấy, luật Công chứng 2024 mang lại nhiều thay đổi tích cực, giúp đơn giản hóa thủ tục cho người dân, nâng cao tính chuyên nghiệp của công chứng viên và linh hoạt hơn trong việc thực hiện công chứng. Những sửa đổi này hứa hẹn tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân và tổ chức khi thực hiện các giao dịch cần công chứng.