Văn hoá chung cư ở Bỉ

Mùa hè năm ngoái, bạn ở Hà Nội sang nhà tôi chơi, khi đang ở nhà cũ bên cạnh một khu rừng nhỏ mang tên Nàng công chúa ngủ trong rừng là một khu chung cư bình thường, bạn cứ suýt xoa họ xây lâu chưa mà hiện đại và tiện nghi thế bởi có hầm với các ô nhỏ dành cho các căn hộ như nhà kho riêng, có gare trong hầm, gare ngoài trời, khu rác sinh hoạt…ở đâu cũng sạch sẽ.

Bỉ có truyền thống về làm đường ngầm cho tàu điện, các đường ngầm trong phố nên từ rất lâu rồi, nhà cửa của họ xây đều có các tầng hầm trùng trùng là thế. Hầm như là móng nhà vậy, rất chắc chắn và gọn gàng. Đặc biệt phải qua rất nhiều cửa ở các toà nhà, mà phải có chìa khoá mới vào được. Các toà nhà đều có hệ thống chuông từ xa. Khi ai đến đều phải bấm chuông, chủ nhà mở từ trong nhà chứ không bao giờ tự bước vào cửa và đi lại tự nhiên, chính vì thế rất an toàn. Rất ít các khu chung cư có các bảo vệ ở dưới cửa. Chưa kể ở các khu công cộng như bảo tàng, hay các siêu thị… thì bao giờ cũng vào một cửa, ra một cửa hoàn toàn khác nhau.

Brussels là một công trường, đi đâu cũng thấy sửa chữa nhà cửa, các toà nhà, và xây dựng mới. Có những khu mới hôm nào tôi còn thấy những cần cẩu, máy xúc dưới lòng đất sâu, chỉ vài tháng sau đã mọc lên những căn hộ mới, bởi tốc độ làm việc chóng mặt của họ. Rất nhiều khu nhà cũ xấu xí bên ngoài nhưng bên trong hoàn toàn khác về tiện nghi và chất lượng. Người Bỉ thích di sản, truyền thống, nên cái gì càng cũ họ càng giữ, họ không sơn màu cho mới, trừ ngôi nhà nào màu trắng, họ làm trắng từ đầu. Các nhà cổ, họ có sửa sang bên trong hoàn toàn mới thì họ luôn giữ cái khung của lịch sử hàng trăm năm, giữ từng khung cửa, từng viên gạch…

Và ở bất cứ khu dân cư nào cũng luôn có vườn hoa, dù nhỏ hay lớn, không gian xanh là không gian mọi người luôn tạo dựng và giữ gìn. Khi mùa xuân đến, âm thanh quen thuộc của chúng tôi là tiếng máy cắt cỏ hàng ngày và cắt cây, dọn dẹp làm vườn ở khắp nơi, từ các khu chung cư cho đến các nhà riêng. Các công viên với hồ nước, cây bụi và hoa, cây cổ thụ quanh các khu dân cư. Các cây mới luôn được thay thế bên cạnh những cây quá già hoặc đến mùa chặt lá thay cành. Trong các khu dân cư yên tĩnh, họ hay trồng những cây xanh nhỏ, tán không rộng để tạo cảnh quan. Các cây bóng mát đa phần ở những đại lộ lớn hoặc ở công viên. Rõ nhất là các mùa hoa ở đây khi mùa xuân đến. Hoa thuỷ tiên ở các bãi cỏ khắp nơi báo hiệu mùa xuân về. Mộc lan ở vườn và các công viên rộng khắp trong các mùa của tháng 4 cùng với anh đào. Từ tháng 5 đến hết mùa thu, là mùa của hoa hồng thơm ngát khắp nơi, vườn nhà ai cũng có loài hoa nữ hoàng này.

Lần đầu tiên nhìn xuống từ máy bay, tôi vô cùng ngạc nhiên, sao chỉ toàn cây và rừng ở đây, không thấy nhà chọc trời, không thấy nhà cao tầng. Ngồi trên oto đi giữa những vườn hồng trong thành phố, tôi vô cùng háo hức, cảm giác đó vẫn còn nguyên vẹn sau nhiều năm sống ở đây như thế vào mỗi mùa hè xanh mát. Có những dải phân cách rất lớn và rộng như đường Nguyễn Chí Thanh hay Liễu Giai với những đám cỏ xanh 4 mùa, sau đó, tôi hiểu ra rằng, thì ra họ đã tính đến lúc, ở giữa những dải phân cách rộng sẽ là một đường tàu điện mới. Chính vì thế, ngay cạnh nhà tôi bây giờ, sắp xong đường ray mới chạy kéo dài đến bảo tàng châu Phi.

Mỗi mùa thu đến, tàu điện chạy giữa những hàng lá rụng bay trong gió, dường như ai cũng như đi chậm lại để chạm vào cảm giác chuyển đổi của mùa và thời gian trôi đi. Xen kẽ giữa các công viên là các khu vui chơi của trẻ gắn liền với thiên nhiên và các con vật tự nhiên. Thời gian dành cho trẻ em ở đây với bên ngoài tự nhiên là thời gian mà các bố mẹ hay các gia đình phải luôn thu xếp để đảm bảo sự phát triển toàn diện cho sức khoẻ, cũng như sự hiểu biết về môi trường sống nên có rất nhiều các khu vui chơi dành cho trẻ em ở các công viên.

Sắp tới, con của một chị bạn là người quen của gia đình sẽ sang bên tôi học đại học. Tôi giúp họ tìm hiểu thông tin và tìm studio cho cô bé ở trong các campus. Dù ở giữa trung tâm hay cách xa trung tâm, các campus dành cho sinh viên luôn đa dạng như studio dành cho 1 người, bao gồm khép kín nhà vệ sinh, nhà tắm và bếp hoặc bếp chung. Hay các căn hộ dành cho các gia đình nhỏ mà chồng hoặc vợ đi làm nghiên cứu sinh lâu năm… Trong các campus luôn đầy đủ các dịch vụ cũng như các khu sinh hoạt chung, vườn và không gian xanh, hệ thống siêu thị nhỏ và các dịch vụ khác như máy giặt công cộng…

Một chuyện mà tôi rất hay chia sẻ với các bạn du học sinh ở Việt Nam sang cũng như các bạn người Việt mới sang là sự sạch sẽ ở đây. Như khi thuê nhà, bạn được bước vào một căn nhà mới hoàn toàn, thơm phức, bạn chỉ cần mang đồ dùng cá nhân cần thiết rồi xếp đồ sau hoặc mua sắm sau đó, còn bếp núc luôn đầy đủ từ lò nướng đến lò vi sóng, hệ thống bếp ga hoặc bếp từ, tủ lạnh cùng nhà tắm gọn gàng sạch sẽ.

Khi bạn rời đi, bạn cũng sẽ để lại nguyên trạng mới như lúc đầu như thế, nếu có gì hỏng hóc hay cũ đi vì dùng nhiều, hay bạn không dọn dẹp để lại một đống rác, bạn phải trả rất nhiều tiền cho việc đền bù này. Vì thế, ai cũng coi nhà đi thuê như nhà của mình, đó là nơi sống, nơi gắn bó để tạo không khí gần gũi yêu thương cũng như không gian để có một sức khoẻ tốt cho giấc ngủ và sự nghỉ ngơi.

Nhà ở đâu, hợp đồng ở đó thì cũng chính là nơi bạn có ID hay chứng minh thư mà không cần sổ đỏ hay sổ vàng gì hết. Nhà không phải là nơi để thể hiện sự giàu có mà thể hiện sự ổn định, ấm cúng. Bởi thế, người Bỉ luôn trân trọng mỗi căn nhà họ có, kể cả căn nhà chỉ để ở vài tháng mùa hè hay các kỳ nghỉ. Ở đâu họ cũng sạch sẽ, ngăn nắp. Họ sử dụng không gian rất tiết kiệm, ví dụ thay vì làm một cái thang máy quá lớn với hành lang rộng, họ làm một thang máy đủ cho 4 – 8 người, hành lang hẹp đủ để đi lại thoải mái chứ hành lang không phải là nơi để chơi hay sinh hoạt chung.

Ở các khu chung cư, các nguyên tắc cũng khá rõ ràng đảm bảo sự trật tự và tôn trọng người khác như tối sau 10h không ai được tắm và sử dụng máy giặt, máy sấy quần áo vì ảnh hưởng tiếng ồn đến người khác. Không bao giờ được phơi quần áo hay đồ dùng ngoài ban công. Không được hút thuốc trong các toà nhà, các tầng hầm và gare. Ban công ngoài cây và hoa, bàn nhỏ ra, không bao giờ để các vật dụng gia đình bên ngoài… để tạo cảnh quan. Xe đạp, xe đẩy của bé để đúng nơi quy định. Thang máy là nơi di chuyển dành cho người chứ không phải là nơi chuyển đồ khi đổi nhà hay dời nhà đi. Vì thế, mỗi lần chuyển vào nhà mới ở chung cư, bạn phải dùng một dịch vụ thang máy cần cẩu chuyển từ bên ngoài qua ban công và xếp đồ vào nhà. Việc này, khi bạn báo cho ban quản lý và bên vận chuyển, họ sẽ có trách nhiệm báo cho quận biết, ngày này, tháng này, vị trí này hoàn toàn không được đỗ xe hay có chướng ngại vật ở đó để việc di chuyển đồ đạc được an toàn và đảm bảo với tấm pano thông báo.

Một chị bạn làm trong ngành kiến trúc sang đây, cứ thắc mắc sao họ lại có nhiều những phòng nhỏ hay sảnh lớn trong nhà là bởi sảnh là nơi đầu tiên bước vào nhà tạo không khí chào đón nên là không gian rất quan trọng ở nhà và căn hộ ở đây, chứ không phải bước vào nhà là bước thẳng vào phòng khách. Vì đến nhà ai cũng phải tháo giày ra, cởi áo khoác, quần áo chỉnh tề lịch sự nên có sảnh bên ngoài phòng khách là một không gian tối thiểu trong nhà hay căn hộ.

Ngoài các phòng ngủ, phòng khách lớn bao gồm sảnh ăn ra thì họ luôn có 1 hoặc 2 phòng nhỏ bên cạnh phòng tắm để đồ dùng dọn dẹp trong nhà hay làm khu vực giặt riêng. Có những căn hộ lớn là luôn có phòng làm việc riêng. Phòng đó luôn là phòng để cho khách hoặc bố mẹ, người nhà ở lại chơi.

Ở Bỉ nhà nào cũng có bàn làm việc để giải quyết giấy tờ cho gia đình như một văn phòng đầy đủ các file từ sức khoẻ đến bảo hiểm, các loại hợp đồng… Phòng tắm ở đây đúng theo nghĩa là một cái nhà tắm, nhiều khu vực khác nhau chia ra, có tủ đựng đồ riêng cho các vật dụng như khăn tắm, dầu gội… đồ dùng cá nhân của phụ nữ… nên phòng tắm là nơi gắn bó thường xuyên của mọi người, luôn sạch và khô.