Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland hoặc Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland (tiếng Anh: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland), cũng thường được gọi là Anh Quốc, Vương quốc Anh hoặc Anh (tiếng Anh: United Kingdom, Great Britain hoặc Britain), là một quốc đảo có chủ quyền tại châu Âu. Quốc gia này nằm tại ngoài khơi châu Âu lục địa, bao gồm đảo Anh và một phần phía đông bắc của đảo Ireland cùng nhiều đảo nhỏ khác. Bắc Ireland là bộ phận duy nhất của Vương quốc Liên hiệp Anh thuộc đảo Ireland và có đường biên giới trên bộ với quốc gia độc lập phía nam là Cộng hòa Ireland. Ngoài biên giới trên bộ này, bao quanh Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland là biển Đại Tây Dương, trong đó, biển Bắc bao quanh phần phía đông và eo biển Manche bao quanh phần phía nam. Biển Ireland nằm giữa đảo Anh và đảo Ireland. Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland có diện tích 243.610 km², là quốc gia có chủ quyền rộng thứ 78 trên thế giới và rộng thứ 11 tại khu vực châu Âu.
Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland là quốc gia đông dân thứ 22 trên thế giới, với dân số ước tính đạt vào khoảng hơn 68 triệu người (2022). Anh là một quốc gia quân chủ lập hiến theo thể chế dân chủ đại nghị kết hợp với dân chủ trực tiếp. Thủ đô Luân Đôn là một trong những thành phố tiến hành cách mạng công nghiệp hóa sớm nhất trên thế giới và ngày nay là một thành phố toàn cầu hạng Alpha++, trung tâm tài chính toàn cầu và cũng là khu vực đô thị lớn thứ 4 tại châu Âu. Các vùng đô thị lớn khác tập trung xung quanh Luân Đôn là: Manchester (thành phố công nghiệp đầu tiên trong lịch sử thế giới), Birmingham, Leeds và Glasgow. Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland bao gồm có 4 quốc gia: Anh (England), Scotland, Wales, và Bắc Ireland. ba quốc gia sau trong đó có chính phủ được phân quyền. Guernsey, Jersey và Đảo Man là lãnh thổ hoàng gia, không phải bộ phận của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, Chính phủ Anh Quốc chịu trách nhiệm về mặt quốc phòng cũng như đại diện quốc tế. Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland cũng có 14 lãnh thổ hải ngoại khác, các vùng lãnh thổ đang xảy ra tranh chấp là quần đảo Falkland (với Argentina), Gibraltar (với Tây Ban Nha) và Lãnh thổ Ấn Độ Dương.
Mối quan hệ giữa các quốc gia trong Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland thay đổi theo thời gian. Wales được hợp nhất vào Vương quốc Anh (England) theo Đạo luật Liên Minh vào các năm 1535 và 1542. Một hiệp định tiếp theo được ký kết giữa Anh và Vương quốc Scotland có kết quả là một Vương quốc Anh thống nhất (Great Britain) vào năm 1707 và đến năm 1801 thì vương quốc này tiếp tục hợp nhất với Vương quốc Ireland để hình thành Vương quốc Liên hiệp Anh và Ireland. Năm 1922, 5 / 6 {displaystyle 5/6} lãnh thổ Ireland tuyên bố ly khai khỏi Vương quốc Liên hiệp, để lại Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland như hiện nay. Các lãnh thổ hải ngoại của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland nguyên là những thuộc địa, tàn dư của Đế quốc thực dân Anh từng bao phủ gần 1 / 4 {displaystyle 1/4} diện tích đất liền trên bề mặt trái đất vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX – Đế quốc Anh là đế quốc rộng lớn nhất và cũng là một trong những Đế quốc đã để lại nhiều di sản khổng lồ cùng tầm ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lịch sử nhân loại với biệt danh “Đế quốc nơi mặt trời không bao giờ lặn”. Ảnh hưởng của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland nói chung cũng như người Anh nói riêng có thể nhận thấy trong chủng tộc, ngôn ngữ, văn hóa, hệ tư tưởng, hệ thống tư pháp, kinh tế của nhiều cựu thuộc địa.
Ngày nay, Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland là một quốc gia công nghiệp phát triển với kỹ nghệ tiên tiến, Anh chỉ có khoảng 68 triệu cư dân nhưng có quy mô nền kinh tế lớn thứ 5 trên thế giới tính theo GDP danh nghĩa, đứng thứ 9 toàn cầu xét theo sức mua tương đương (thống kê năm 2020) và giữ hạng 5 toàn cầu về tổng giá trị thương hiệu quốc gia. Người dân Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland có thu nhập bình quân đầu người ở mức rất cao với cả danh nghĩa và sức mua, đồng thời được xếp loại rất cao về chỉ số phát triển con người (HDI). Đây là quốc gia tiến hành cuộc Cách mạng công nghiệp hóa lần đầu tiên trong lịch sử thế giới, là siêu cường đứng đầu thế giới trong thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX. Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland hiện nay duy trì sức ảnh hưởng đáng kể về kinh tế, văn hoá, quân sự, khoa học, kỹ thuật và chính trị, và tiếng Anh là ngôn ngữ toàn cầu. Quân đội Hoàng gia Anh sở hữu vũ khí hạt nhân và có sức mạnh quân sự tổng hợp được ước tính xếp hạng 8 toàn cầu trong năm 2021, Anh cũng xếp hạng 5 trên thế giới về tổng mức ngân sách chi tiêu cho quốc phòng năm 2021. Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland là quốc gia tham gia sáng lập Liên Hợp Quốc, một thành viên thường trực trong Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Quốc gia này cũng là thành viên của hầu hết các tổ chức quốc tế lớn, trong đó nổi bật như: Thịnh vượng chung các Quốc gia, các nhóm G7, G8, G-20, NATO, Liên minh Tình báo Toàn cầu (nhóm Ngũ Nhãn), IAEA, OECD, Câu lạc bộ Paris và WTO.
Bản đồ Vương quốc Anh online
Bạn có thể nhấn vào để xem bản đồ toàn màn hình.
Vương quốc Anh ở đâu? Bản đồ vị trí Vương quốc Anh
Vương quốc Anh là một quốc gia thuộc khu vực Bắc Âu của Châu Âu
Bản đồ hành chính Vương quốc Anh
Lịch sử
Nước Anh là một quốc gia có lịch sử lâu đời và đa dạng. Từ những năm đầu thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên, các bộ tộc Celts và Picts đã cư trú trên lãnh thổ nơi đây.
Sau đó, vào năm 43 sau Công nguyên, quân đội La Mã đã xâm chiếm và chiếm đóng Anh. Sau thời kỳ La Mã, nước Anh đã trải qua nhiều giai đoạn quan trọng trong lịch sử của mình, bao gồm thời kỳ Trung Cổ với các hoàng đế như William the Conqueror và Henry VIII, thời kỳ Cách mạng Công nghiệp vào thế kỷ 18 và 19, thời kỳ đế chế Anh, và thế chiến thứ nhất và thứ hai.
Trong thế kỷ 20, Anh trở thành một trong những quốc gia có ảnh hưởng nhất trên thế giới, với tầm ảnh hưởng văn hóa, khoa học và chính trị. Anh cũng có một lịch sử dài về đế chế và thuộc địa, với nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ được kiểm soát bởi Anh trong quá khứ, bao gồm Ấn Độ, Canada, Úc, New Zealand và Hong Kong.
Ngày nay, Anh là một quốc gia phát triển với nền kinh tế lớn thứ 6 trên thế giới và là một trong những nền kinh tế phát triển nhất tại châu Âu. Ngoài ra, Anh cũng có nhiều di sản văn hóa và lịch sử quan trọng, bao gồm Cung điện Westminster, Tòa thị chính ở London và Stonehenge.
Bản đồ vật lý Vương quốc Anh
Địa lý
Tổng diện tích của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland xấp xỉ 243.610 kilômét vuông (94.060 dặm vuông Anh). Quốc gia chiếm phần lớn quần đảo Anh và gồm đảo Anh, một phần sáu đông bắc của đảo Ireland và một số đảo nhỏ hơn xung quanh. Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland nằm giữa Bắc Đại Tây Dương và biển Bắc, bờ biển đông nam Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland nằm cách bờ biển miền bắc Pháp trong vòng 22 dặm (35 km), cách nhau qua eo biển Manche. Năm 1993, 10% diện tích Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland có rừng che phủ, 46% được sử dụng làm bãi cỏ và 25% dùng để canh tác. Đài thiên văn Hoàng gia Greenwich tại Luân Đôn là điểm xác định của Kinh tuyến gốc.
Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland nằm giữa các vĩ độ 49° và 61° B, và các kinh độ 9° T và 2° Đ. Bắc Ireland có biên giới trên bộ dài 224 dặm (360 km) với Cộng hòa Ireland. Đường bờ biển của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland dài 11.073 dặm (17.820 km). Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland được liên kết với đại lục châu Âu thông qua Đường hầm eo biển Manche với chiều dài 31 dặm (50 km) (24 dặm (38 km) dưới biển), là đường hầm dưới nước dài nhất trên thế giới.
Anh chiếm hơn một nửa tổng diện tích Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, với 130.395 kilômét vuông (50.350 dặm vuông Anh). Hầu hết Anh là địa hình đất thấp, địa hình đồi núi nằm ở tây bắc của đường Tees-Exe; gồm dãy núi Cumbrian tại Lake District, Pennines và các đồi đá vôi tại Peak District, Exmoor và Dartmoor. Các sông và cửa sông chính là Thames, Severn và Humber. Núi cao nhất tại Anh là Scafell Pike (978 mét (3.209 ft)) tại Lake District.
Scotland chiếm gần một phần ba tổng diện tích Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, với 78.772 kilômét vuông (30.410 dặm vuông Anh) và bao gồm gần 800 đảo, chủ yếu nằm tại phía tây và phía bắc của đại lục; đáng kể là các quần đảo Hebrids, Orkney và Shetland. Địa hình Scotland được phân chia theo đứt đoạn ranh giới Highlands cắt ngang Scotland từ Arran tại phía tây đến Stonehaven tại phía đông. Đường đứt dãy phân chia thành hai khu vực khác biệt rõ ràng, mang tên Highlands (Đất Cao) tại phía bắc và tây và Lowlands (Đất Thấp) tại phía nam và đông. Khu vực Highlands gồ ghề hơn và gồm phần lớn đất núi của Scotland, trong đó có Ben Nevis với độ cao 1.343 mét (4.406 ft) là điểm cao nhất tại quần đảo Anh. Khu vực Lowlands mà đặc biệt là eo đất hẹp nằm giữa vịnh Clyde và vịnh Forth mang tên Central Belt có địa hình bằng phẳng hơn và là nơi cư trú của hầu hết dân cư.
Wales chiếm dưới một phần mười tổng diện tích của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, với 20.779 kilômét vuông (8.020 dặm vuông Anh). Địa hình Wales hầu hết là đồi núi, song miền nam có ít đồi núi hơn miền bắc và miền trung. Khu vực cư dân và công nghiệp chính nằm tại miền nam. Các núi cao nhất tại Wales nằm tại Snowdonia và gồm có Snowdon cao nhất Wales với độ cao 1.085 mét (3.560 ft). Wales có 14 hoặc 15 núi cao hơn 3.000 feet (914 m). Wales có đường bờ biển dài 2.704 kilômét (1.680 dặm).
Bắc Ireland tách biệt với đảo Anh qua biển Ireland và eo biển Bắc, có diện tích 14.160 kilômét vuông (5.470 dặm vuông Anh) và hầu hết là đồi. Bắc Ireland có hồ lớn nhất quần đảo Anh là Lough Neagh với diện tích 388 kilômét vuông (150 dặm vuông Anh). Đỉnh cao nhất tại Bắc Ireland là Slieve Donard thuộc dãy núi Mourne với độ cao 852 mét (2.795 ft).
Khí hậu
Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland có khí hậu ôn đới, lượng mưa dồi dào quanh năm. Nhiệt độ biến hóa theo mùa, hiếm khi giảm xuống dưới −11 °C (12 °F) hoặc tăng trên 35 °C (95 °F). Gió phổ biến thổi từ tây nam và thường xuyên mang theo các đợt thời tiết ôn hòa và mưa từ Đại Tây Dương, song phần phía đông hầu như bị chắn gió do hầu hết mưa rơi tại các khu vực phía tây, phía đông do đó khô hơn. Các hải lưu Đại Tây Dương được Gulf Stream làm ấm và đem đến mùa đông ôn hòa; đặc biệt là tại phía tây nơi mà mùa đông có mưa nhất là tại vùng cao. Mùa hè ấm hơn tại khu vực đông nam của Anh, do là nơi nằm sát đại lục châu Âu nhất, và phía bắc là nơi mát nhất. Tuyết rơi dày có thể xuất hiện trong mùa đông và đầu mùa xuân tại những vùng cao.
Phân cấp hành chính
Mỗi quốc gia tại Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland có hệ thống phân chia hành chính và địa lý riêng, thường có nguồn gốc từ trước khi thành lập Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland. Do đó, không có cấp bậc chung của đơn vị hành chính tại Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland. Cho đến thế kỷ XIX, có ít biến hóa về những sắp xếp này, song kể từ đó có sự tiến triển liên tục về vai trò và nhiệm vụ.
Tổ chức của chính quyền địa phương tại Anh có tính phức tạp, phân bổ trách nhiệm biến đổi theo sắp xếp địa phương. Pháp luật liên quan đến chính quyền địa phương tại Anh là trách nhiệm của quốc hội và chính phủ Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, do Anh không có quốc hội riêng. Cấp hành chính cao nhất của Anh là 9 vùng, song hiện chủ yếu được sử dụng cho các mục đích thống kê. Một vùng là Đại Luân Đôn có một hội đồng và thị trưởng được bầu trực tiếp từ năm 2000. Theo dự định, các vùng khác cũng sẽ được trao quyền bầu hội đồng khu vực của họ, song một đề xuất hội đồng tại khu vực Đông Bắc bị bác bỏ trong một cuộc trưng cầu dân ý vào năm 2004. Bên dưới cấp khu vực, một số nơi của Anh có các hội đồng quận huyện và một số nơi khác có các cơ quan nhất thể; trong khi Luân Đôn gồm 32 quận và Thành phố Luân Đôn. Các hội viên của hội đồng được bầu theo thể thức đa số chế trong các phường có 1 thành viên hoặc theo thể chế đa số đa thành viên trong các phường có nhiều thành viên.
Đối với mục đích chính quyền địa phương, Scotland được phân thành 32 khu vực hội đồng, với khác biệt lớn về cả kích thước và dân số. Các thành phố Glasgow, Edinburgh, Aberdeen và Dundee là các khu vực hội đồng riêng biệt, trong khi Hội đồng Highlands gồm một phần ba diện tích của Scotland song chỉ có trên 200.000 dân. Các hội đồng địa phương được hình thành từ các hội viên đắc cử; họ được trả lương bán thời gian. Mỗi hội đồng bầu một Provost, hoặc Convenor, để chủ trì các cuộc họp của hội đồng và để đóng vai trò là nhân vật đứng đầu khu vực. Các hội viên hội đồng là đối tượng áp dụng của một quy tắc đạo đức do Ủy ban Tiêu chuẩn Scotland thi hành.
Chính quyền địa phương tại Wales gồm 22 cơ quan nhất thể, như các thành phố Cardiff, Swansea và Newport. Các cuộc bầu cử được tổ chức mỗi bốn năm theo thể thức đa số chế. Hiệp hội chính quyền địa phương Wales đại diện cho quyền lợi của các chính quyền địa phương tại Wales.
Chính quyền địa phương tại Bắc Ireland từ năm 1973 được tổ chức thành 26 hội đồng huyện, mỗi hội đồng được bầu theo thể thức khả chuyển nhượng đơn nhất. Quyền lực của họ bị hạn chế trong các dịch vụ như thu gom rác, kiểm soát chó và bảo vệ công viên và nghĩa địa. Ngày 13 tháng 3 năm 2008, cơ quan hành pháp tán thành đề xuất thiết lập 11 hội đồng mới và thay thể hệ thống hiện tại. Các cuộc bầu cử địa phương được hoãn cho đến năm 2016 nhằm phục vụ mục đích này.