Trái lại với vẻ hùng vĩ, tráng lệ của những ngôi nhà chọc trời, sự hiện diện của nó là điềm báo cho một nền kinh tế suy thoái và Hàn Quốc đang là nạn nhân tiếp theo của lời nguyền đó.
Sau khi tốn gần 7 năm với khoản chi phí lên tới 4.000 tỷ won (3,6 tỷ USD), tập đoàn Lotte đang chuẩn bị tung dự án Lotte World Tower ra công chúng.
Sau gần 7 năm lên kế hoạch và 3,6 tỷ USD chi phí, tập đoàn lừng danh Hàn Quốc vẫn chưa thể tháo tấm vải phủ tấm biển Lotte World Tower trên công trình. Ngày ra mắt dự kiến của nó vừa bị hoãn lại tới tháng 4. Phòng quan sát sàn kính và hồ bơi cao nhất thế giới không giúp Lotte có được sự thịnh vượng dù họ phải hao tâm tổn trí để dựng nó.
Tuy nhiên, đó không phải điều tồi tệ duy nhất với Lotte, chaebol danh tiếng Hàn Quốc với doanh thu 81 tỷ USD. Dường như tập đoàn này sẽ trở thành nạn nhân tiếp theo của cái gọi là “lời nguyền nhà chọc trời”.
Hôm 20/3, cả 4 bố con, anh em gia đình tập đoàn Lotte đã cùng phải gặp nhau tại tòa để tham gia thẩm vấn về cáo buộc tham nhũng. Một loạt cửa hàng Lotte Mart tại Trung Quốc cũng đang bị buộc phải đóng cửa xuất phát từ động thái trả đũa của Bắc Kinh đối với kế hoạch đặt hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ tại Hàn Quốc.
Trong khi đó, tranh giành quyền lực nội bộ khiến những người thừa kế của Lotte không những từ chối nhìn mặt nhau mà còn coi nhau như kẻ thù. Ngoài ra, Lotte đang là nạn nhân lớn nhất của các hoạt động trả đũa mà Bắc Kinh nhằm vào Hàn Quốc sau khi Seoul cho Mỹ triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa THAAD trên đất của Lotte.
Andrew Gilholm, phụ trách phân tích về Đông Bắc Á và Trung Quốc Đại lục, cho biết: “Lotte đang chìm trong một cơn bão toàn diện. Đây là tin xấu với Hàn Quốc, vốn đang chìm trong khủng hoảng kinh tế và chính trị”. Bê bối với lãnh đạo Lotte và Samsung là nguyên nhân khiến Tổng thống Park Geun Hye bị phế truất. Người thừa kế tập đoàn Samsung cũng đang bị tạm giữ để điều tra vì cáo buộc đưa hối lộ đổi lấy sự đồng thuận của chính phủ.
“Lotte là một đòn tấn công hoàn hảo. Ngành của họ rất dễ bị tổn thương”, Andrew Gilholm – giám đốc phụ trách phân tích ở Trung Quốc và Bắc Á cho biết.
Lời nguyền nhà chọc trời
Mối liên hệ giữa những ngôi nhà chọc trời và suy thoái kinh tế không phải là điều gì quá lạ lẫm trong một nền kinh tế, Andrew Lawrence – sáng lập viên Oculus Research Asia đồng thời là tác giả của chỉ số nhà chọc trời nhận định.
Chỉ số nhà chọc trời là một giả thuyết kinh tế học cho rằng các tòa nhà chọc trời cao nhất trên thế giới thường được xây dựng vào ngay trước kỳ kinh tế suy thoái. Các chu kỳ kinh tế tương quan với tốc độ xây dựng nhà chọc trời, số tiền xây dựng nhà chọc trời sẽ đạt đỉnh vào lúc tỷ lệ tăng trưởng theo chu kỳ đã đạt mức tối đa và nền kinh tế đang chuẩn bị đến kỳ suy thoái.
Tòa Empire State New York được khánh thành vào đúng giai đoạn Đại khủng hoảng. Giai đoạn hoàn thiện Tòa tháp đôi Petronas Malaysia kéo dài suốt cuộc khủng hoảng tài chính châu Á cuối thập kỷ 90. Tòa tháp cao nhất thế giới ở Dubai – Burj Khalifa khánh thành vào năm 2010 khi thị trường bất động sản ở Dubai sụp đổ.
“Hầu hết các tòa nhà chọc trời đều được xây dựng trong khi nền kinh tế đang hưng thịnh và hoàn thiện khi nền kinh tế suy thoái. Điều đó đặt áp lực cực lớn lên vai các công ty xây dựng”, tác giả chỉ số nhà chọc trời nói.
Ở Hàn Quốc, hàng loạt tên tuổi lớn đang dính phải các bê bối, trong đó có vụ hãng vận tải Hanjin Shipping Co. tuyên bố phá sản, hãng sản xuất tàu lớn nhất thế giới Daewoo Shipbuilding & Marine Engineering Co. báo lỗ năm thứ 4 liên tiếp. Và đó là chưa kể tới vận hạn của Samsung và Lotte.
Emily Dabbs, chuyên gia kinh tế học tại Sydney, nhấn mạnh: “Hàn Quốc chắc chắn sẽ phải đối mặt với rất nhiều khó khăn trong và ngoài nước. Trong năm tới, chúng ta sẽ thấy một môi trường tăng trường thấp ở Hàn Quốc.
Trở lại với “lời nguyền nhà chọc trời”, tòa nhà Empire State của New York (Mỹ) ra mắt trong thời kỳ Đại suy thoái. Tháp đôi Petronas hoàn thiện trong cuộc Khủng hoảng Tài chính châu Á hay tháp Burj Khalifa của Dubai, tòa nhà cao nhất thế giới, đi vào hoạt động năm 2010 khi thị trường bất động sản sụp đổ. Dường như Lotte World Tower đang ứng với điềm gở tại Hàn Quốc.
Theo dõi các tòa nhà chọc trời từ năm 1999, Lawrence nhận định: “Hầu hết nhà chọc trời được hình thành trong chu kỳ kinh tế tăng trưởng và được hoàn thiện trong thời kỳ suy thoái, tạo áp lực đáng kể cho những công ty xây dựng chúng”.
Mối quan hệ giữa nhà chọc trời và suy thoái kinh tế được Mark Thornton, chuyên gia cấp cao tại Viện nghiên cứu Mises ở Auburn, Alabama, gọi là “lời nguyền nhà chọc trời”.
Tòa tháp 123 tầng của Lotte dường như là nạn nhân tiếp theo. Hôm 20/3, Tập đoàn Lotte bất ngờ thông báo việc khai trương công trình này sẽ được lùi từ ngày 22/3 sang ngày 3/4 vì sự cố thang máy.
Lotte không tin vào lời nguyền và khẳng định tòa tháp và trung tâm thương mại đi kèm công trình sẽ mang về 10.000 tỷ won lợi ích kinh tế mỗi năm cũng như thu hút 50 triệu người tham quan. Thậm chí, họ còn nói về những tòa nhà chọc trời có tác động mạnh mẽ tới kinh tế địa phương. Lý giải việc hoãn mở cửa, Lotte cho biết họ muốn đảm bảo an toàn tuyệt đối.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận Hàn Quốc đang trong thời kỳ suy thoái. Bên cạnh bê bối của các tập đoàn lớn, thu nhập hộ gia đình ở quốc gia này cũng chỉ là 0,6%, mức tăng chậm nhất trong nhiều năm qua. Chi tiêu hộ gia đình cũng lần đầu tiên giảm xuống mức 0,5%.
Theo Bloomberg, tổng sản phẩm quốc nội của Hàn Quốc sẽ tăng 2,5% trong năm nay, mức tăng thấp nhất kể từ năm 2012.
Điềm báo: tai nạn thang máy
Theo đúng như dự kiến, đài quan sát lát sàn kính nằm trên tầng cao nhất của tòa nhà Lotte sẽ được khánh thành vào hôm nay. Tuy nhiên, một tai nạn thang máy khiến lịch khánh thành bị lùi lít nhất 11 ngày.
Nền kinh tế Hàn Quốc đang nằm ở điểm giữa của kỳ suy thoái. Tốc độ tăng trưởng thu nhập hộ gia đình tăng trưởng chậm nhất lịch sử – tăng 0,6%. Chi tiêu cho tiêu dùng giảm 0,5%.
Theo một khảo sát của Bloomberg, dự kiến GDP của Hàn Quốc trong năm nay sẽ tăng thêm 2,5% – mức thấp nhất kể từ năm 2012.
Lotte đang phải chịu một áp lực rất lớn. Hầu như 99 cửa hàng Lotte Mart tại Trung Quốc đã buộc phải đóng cửa. Một nhà máy liên kết với Hershey đã phải dừng sản suất 1 tháng.
Ngày hôm qua, chủ tịch tập đoàn Shin Dong-bin và 3 người con trai của ông đã cùng đến hầu tòa đối với một loạt cáo buộc từ tham ô cho đến tranh chấp quyền thừa kế.
Phía bị cáo có ông Shin Kyuk-ho – người đầu tiên đề xuất xây dựng tòa Lotte World Tower 3 thập kỷ trước. Các thành viên trong gia đình từ chối cáo buộc.
Tháng 8/2016, Phó chủ tịch tập đoàn Lotte Lee In-won được cho là đã tự tử chỉ vài giờ trước khi tham gia thẩm vấn với viện kiểm soát.
Toà án Hàn Quốc đã sắp xếp một cuộc điều trần vào ngày 27/3 cho Shin Dong Bin và các giám đốc điều hành của Lotte trong phiên xử mà có thể kéo dài vài tháng trước khi phán quyết được đưa ra. Ngày xét xử các thành viên khác cũng sẽ được sắp xếp trong tương lai.
Trong bối cảnh những rắc rối pháp lý bủa vây, chính phủ Hàn Quốc đang cố gắng giúp đỡ. Ông Kang Myung-soo – Tổng giám đốc Phòng hợp tác thương mại của Bộ Thương mại Hàn Quốc phát biểu tại phiên họp ngày 20/3 cho biết Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc đã đưa ra vấn đề trả đũa Trung Quốc chống lại ngành du lịch và bán lẻ với Tổ chức Thương mại Thế giới.
Tuy nhiên, nền kinh tế có thể sẽ phải chịu những tác động xấu trong ngắn hạn vì Lotte và các công ty Hàn Quốc ít có khả năng chống lại áp lực từ Bắc Kinh. Trung Quốc cho hay lá chắn tên lửa Thaad sẽ phá vỡ cân bằng chiến lược khu vực và muốn Mỹ và Hàn Quốc rút lại kế hoạch này.
Những phiên tòa xét xử tham nhũng
Sự trừng phạt của Trung Quốc nhằm vào các công ty Hàn Quốc đang làm trầm trọng thêm vấn đề và dễ tổn thương nhất là Tập đoàn Lotte. Cho Mỹ sử dụng sân golf để đặt hệ thống THAAD, 99% cửa hàng của Lotte ở Trung Quốc bị đóng cửa vì cáo buộc liên quan đến an toàn. Nhà máy liên doanh của Lotte ở Thượng Hải cũng bị ngừng sản xuất trong một tháng.
Những gì đang diễn ra đặt Lotte vào cuộc khủng hoảng tồi tệ hơn bao giờ hết. Ngay tại quê nhà, Lotte cũng đang phải căng mình trước những bê bối. Chủ tịch tập đoàn, ông Shin Dong Bin và 3 thành viên khác trong gia đình đã bị truy tố ngày 20/3 vì hàng loạt tội danh như đưa hối lộ và biển thủ công quỹ.
Trong số các bị cáo còn có Shin Kyuk Ho, nhà sáng lập tập đoàn, người đề cập tới tòa tháp Lotte Word từ hơn 3 thập kỷ trước. Các thành viên của chaebol danh tiếng của Hàn Quốc đều bác bỏ các cáo buộc. Tuy nhiên, phiên tòa kéo dài nhiều tháng, có thể gây nhiều ảnh hưởng tới Lotte.
Hiện tại, phía Hàn Quốc đang tìm kiếm sự giúp đỡ của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) nhằm chống lại những lệnh trừng phạt từ phía Hàn Quốc. Tuy nhiên, Lotte sẽ không tránh được những tác động trước mắt khi người Trung Quốc khăng khăng muốn trừng phạt vì coi THAAD là mối đe dọa, phá vỡ cân bằng chiến lược khu vực.
