Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (tiếng Triều Tiên: 조선민주주의인민공화국/ Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk), gọi ngắn là Triều Tiên (조선, MR: Chosŏn), Bắc Triều Tiên (북조선, MR: Puk-chosŏn) hay Bắc Hàn (북한, RR: Buk’han) là một quốc gia nằm ở Đông Á trên nửa phía Bắc của Bán đảo Triều Tiên, tách biệt với Hàn Quốc ở miền Nam. Hai nước từng là một quốc gia thống nhất cho tới năm 1945. Biên giới phía Bắc đa phần giáp với Trung Quốc dọc theo các sông Áp Lục và Đồ Môn. Bắc Triều Tiên và Nga có chung đường biên giới dài 18,3 km dọc theo sông Đồ Môn ở phía Đông Bắc.
Bắc Triều Tiên chỉ có một đảng cầm quyền hoạt động dù trên danh nghĩa là một nhà nước đa đảng với 3 đảng cùng tham gia vào hệ thống chính trị, trong đó, Đảng Lao động Triều Tiên giữ vai trò là đảng cầm quyền. Đảng Lao động Triều Tiên đề ra hệ tư tưởng mới là thuyết Juche (Chủ thể), một tư tưởng được tự sáng tạo bởi Kim Il-sung – cố lãnh tụ của quốc gia này, được Kim Il-sung xem là sự kết hợp giữa chủ nghĩa Marx-Lenin với văn hóa truyền thống Triều Tiên. Juche dựa trên những đặc điểm chính là luôn sẵn sàng “tự cung tự cấp” khi bị bao vây cấm vận, đề cao tinh thần tự lực tự cường khi bị cô lập bởi cấm vận của “kẻ thù” và mở rộng khi chủ nghĩa xã hội giành được vị thế, kết hợp với văn hóa truyền thống Triều Tiên và chủ nghĩa Marx-Engels-Lenin. Tuy nhiên, từ năm 2009, các mối liên hệ với chủ nghĩa cộng sản truyền thống đã bị quốc hội nước này chính thức loại bỏ khỏi Hiến pháp.
Theo Hiến pháp sửa đổi năm 2019, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên là một nhà nước xã hội chủ nghĩa “kiểu mới” kiêm “nhà nước Cách Mạng”, tư tưởng Kim Nhật Thành cùng tư tưởng Kim Jong-Il thay thế cho Marx-Engels-Lenin là những hệ tư tưởng chỉ đạo cho mọi hoạt động của đất nước và Đảng Lao động Triều Tiên là đảng lãnh đạo duy nhất. Hiến pháp mới cũng đề cập đến sự thống nhất ý thức hệ và chính trị của nhân dân trong Liên minh Công Nông, thiết lập chuyên chính dân chủ nhân dân và nhà nước hoạt động theo cơ chế tập trung dân chủ.
Tâm điểm trong học thuyết xây dựng đất nước của Bắc Triều Tiên hiện nay là chính sách Songun (Tiên quân) – nghĩa là “quân sự trên hết”, chính sách này tập trung đến mức tối đa mọi nguồn lực đất nước vào việc tăng cường sức mạnh quân đội với mục tiêu cao nhất – theo nước này; là “tái thống nhất dân tộc Triều Tiên”. Bắc Triều Tiên là xã hội tự cô lập, khép kín, tách biệt, sùng bái lãnh tụ và quân sự hoá nhất trên thế giới – với tổng số 9.495.000 quân chính quy cũng như dự bị cùng nhân viên bán quân sự. Quân đội thường trực là 1,21 triệu người – lớn thứ 4 trên thế giới, sau Trung Quốc, Mỹ và Ấn Độ (thống kê năm 2007). Bắc Triều Tiên cũng được cho là đã chế tạo thành công vũ khí hạt nhân và có một chương trình không gian với trình độ đáng kể, vốn đã thành công trong việc đưa vệ tinh lên vũ trụ. Tuy nhiên hiện nay, quốc gia này vẫn đang phải đối mặt với rất nhiều những thách thức như tỷ lệ nghèo và suy dinh dưỡng do tình trạng thiếu hụt lương thực – thực phẩm hàng năm, các lệnh trừng phạt, cấm vận kinh tế quy mô quốc tế liên quan đến chương trình hạt nhân – tên lửa, bị phương Tây đánh giá kém trong vấn đề nhân quyền, nạn tham nhũng trong giới lãnh đạo cùng làn sóng người đào tẩu khỏi đất nước xuống phía Nam.
Ngày nay, do sự tách biệt, cô lập, khép kín cũng như thiếu thông tin, Bắc Triều Tiên đôi khi được gọi là “quốc gia bí ẩn nhất thế giới”. Nước này hạn chế, kiểm soát chặt chẽ đến mức tối đa các hoạt động truyền thông đại chúng, đời sống xã hội, du lịch (bị đánh giá là một trong những quốc gia rủi ro nhất trên thế giới để du lịch), truy cập vào mạng Internet hay việc đi lại, liên lạc, xuất – nhập cảnh,… Duy trì nhiều quy định, điều luật, hình phạt nghiêm khắc, kỳ lạ. Bắc Triều Tiên không có các hoạt động thương mại quốc tế chính thức do bị cấm vận, gần như chỉ giao thương bán chính thức hoặc không công khai với số ít quốc gia “đồng minh” như Trung Quốc, Iran, Nga,… Được Ngân hàng Thế giới xếp loại là nền kinh tế có thu nhập thấp, không phải là thành viên của hầu hết tất cả các tổ chức hợp tác kinh tế – chính trị trong khu vực cũng như quốc tế lớn, đồng thời cũng thường hay là mục tiêu của sự thiếu thiện chí đến từ các cơ quan, tổ chức truyền thông của Hàn Quốc, Hoa Kỳ cùng một số quốc gia phương Tây khác.
| Quốc kỳ: |  |
|---|---|
| Châu lục: | Châu Á |
| Khu vực: | Đông Á |
| Mã vùng: | 850 |
| Thủ đô: | Pyongyang |
| Quốc khánh: | 15 tháng 8 |
| Diện tích: | 120,538 km² (Nguồn: WorldAtlas) |
| Dân số: | 25.666.161 người (2019) |
| Tiền tệ: | North Korean won (KPW) per US dollar (average market rate) |
Bản đồ Bắc Triều Tiên online
Bạn có thể nhấn vào 
để xem bản đồ toàn màn hình.
Bắc Triều Tiên ở đâu? Bản đồ vị trí Bắc Triều Tiên
Bắc Triều Tiên là một quốc gia thuộc khu vực Đông Á của Châu Á
Bản đồ hành chính Bắc Triều Tiên
Lịch sử
Thành lập
Thời kỳ Nhật Bản thống trị Triều Tiên (1905–1945) chấm dứt cùng với Chiến tranh thế giới thứ hai, Bắc Triều Tiên được Liên bang Xô Viết ủng hộ thành lập chính quyền xã hội chủ nghĩa miền Bắc từ vĩ tuyến 38 và Hoa Kỳ giúp đỡ thành lập chính quyền tư bản ở miền Nam vĩ tuyến 38, nhưng Hoa Kỳ và Xô Viết không thể đồng thuận về việc áp dụng Đồng ủy trị ở Triều Tiên và chính quyền miền bắc từ chối không tiến hành cuộc tổng tuyển cử thống nhất trong cả nước (do đó tổng tuyển cử chỉ có thể được tổ chức ở miền nam). Điều này dẫn tới việc thành lập các chính phủ riêng biệt ở miền bắc và miền nam, mỗi bên đều tuyên bố mình là chính phủ hợp pháp của toàn bộ lãnh thổ bán đảo Triều Tiên.
Chiến tranh Triều Tiên
Căng thẳng tăng lên giữa hai chính phủ ở miền Bắc và miền Nam cuối cùng dẫn tới Chiến tranh Triều Tiên, khi ngày 25 tháng 6 năm 1950 Triều Tiên cáo buộc Hàn Quốc cho các nhóm vũ trang vượt vĩ tuyến 38 phá hoại các đường vận tải và Triều Tiên đã phát động cuộc chiến. Cuộc chiến kéo dài tới 27 tháng 7 năm 1953, khi lực lượng Liên Hợp Quốc và Quân đội Nhân dân Triều Tiên cùng Chí nguyện quân Trung Quốc ký kết Thỏa thuận đình chiến Chiến tranh Triều Tiên. Khu phi quân sự Triều Tiên (K-DMZ) phân chia hai nước tại 2 miền.
Sau chiến tranh
Triều Tiên do Kim Nhật Thành (Kim Il-sung) lãnh đạo trong vai trò Bí thư thứ nhất Đảng Lao động Triều Tiên và Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Triều Tiên từ năm 1948 tới khi ông chết ngày 8 tháng 7 năm 1994. Trên thực tế, Kim được thừa nhận như là người giữ “vị trí cao nhất của quốc gia” (tức nguyên thủ quốc gia). Kế nhiệm ông là con trai ông Kim Chính Nhật (Kim Jong-il), và sau đó là cháu nội Kim Chính Ân (Kim Jong-un). Các quan hệ quốc tế của nước này về sau nói chung đã được cải thiện đáng kể và đã có một cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử Nam-Bắc vào tháng 6 năm 2000. Tuy nhiên, căng thẳng với Hoa Kỳ gần đây đã tăng lên khi Triều Tiên tiếp tục Chương trình vũ khí hạt nhân của họ. Bên cạnh đó, Triều Tiên cáo buộc Hoa Kỳ và Đại Hàn Dân quốc không thực tâm trong việc tái thống nhất hai miền Triều Tiên. Triều Tiên đã đưa ra đề xuất thành lập Liên Bang Koryo (Cao Ly) nhưng phía Đại Hàn Dân Quốc luôn bác bỏ đề xuất này. Theo đề xuất của Triều Tiên, 2 miền sẽ thống nhất về chính trị khi thành lập Hội đồng Liên bang trước khi thống nhất về kinh tế, nhưng phía Chính phủ Đại Hàn Dân Quốc bác bỏ vì họ cho rằng là Chính phủ Đại Hàn Dân Quốc mới là chính phủ hợp pháp của toàn bộ đất nước. Trong Đàm phán 6 bên về vấn đề hạt nhân của Triều Tiên, Triều Tiên luôn đưa ra đề nghị sẽ ngừng những chương trình tên lửa – hạt nhân khi và chỉ khi Hoa Kỳ, Hàn Quốc và các đồng minh chấm dứt việc “đe dọa an ninh” của nước này, đặc biệt rằng không được tập trận ở trên bán đảo Triều Tiên.
Phương tiện sản xuất tại Triều Tiên thuộc sở hữu của nhà nước thông qua các doanh nghiệp nhà nước và các hợp tác xã, và hầu hết các dịch vụ như chăm sóc sức khỏe, giáo dục, nhà ở và sản xuất lương thực được nhà nước tài trợ hoặc trợ cấp.
Thống kê cho thấy, trong 10 năm sau khi Chiến tranh Triều Tiên kết thúc, tốc độ tăng trưởng trung bình của kinh tế Triều Tiên lên tới 25%/năm. Cuối thập niên 1960, toàn bộ nông thôn Triều Tiên có đường điện. Đầu thập niên 1980, 70% diện tích đất canh tác của quốc gia này được tưới tiêu, 95% hoạt động gieo cấy và 70% hoạt động thu hoạch được cơ khí hóa. Năm 1984, lần đầu tiên tổng sản lượng lương thực của Triều Tiên đạt 10 triệu tấn, đáp ứng đủ nhu cầu lương thực trong nước và xuất khẩu một phần. Nền công nghiệp của Triều Tiên thời điểm đó cũng phát triển với tốc độ nhanh chóng.
Đến năm 1979, Triều Tiên được coi là một quốc gia đã cơ bản hoàn thành xong sự nghiệp công nghiệp hóa. Sự phát triển về kinh tế khiến GDP bình quân đầu người, tuổi thọ, tỷ lệ người biết chữ của Triều Tiên tăng lên nhanh chóng. Chế độ phúc lợi xã hội của Triều Tiên thời kỳ đó cũng khá cao, năm 1979 đã thực hiện toàn diện chế độ giáo dục và y tế công cộng miễn phí, nhà nước cung cấp đồ dùng cần thiết gồm áo khoác, áo may ô và giày cho các đối tượng từ trẻ em mầm non, học sinh tiểu học đến sinh viên đại học. Và việc phân bố nguồn của cải xã hội ở Triều Tiên cũng khá đồng đều. Khách sạn Ryugyŏng, một tòa nhà cao 330 mét ở Bình Nhưỡng được dự định là khách sạn cao nhất thế giới khi bắt đầu khởi công năm 1987 cũng là trong thời kỳ hoàng kim này. Tuy vậy việc thi công tòa nhà này bị trì hoãn rất nhiều lần, đến năm 2019, tòa nhà này vẫn chưa được đưa vào sử dụng. Hệ thống tàu điện ngầm Bình Nhưỡng cũng được khánh thành (vào thời điểm đó, không nhiều thành phố trên thế giới có hệ thống này).
Nhìn chung, trong thời kỳ này, nhờ sự trợ giúp của khối Xã hội chủ nghĩa và sự tự lực trong nước, kinh tế Triều Tiên phát triển vượt bậc. Giá trị sản xuất công nghiệp tăng 431 lần, sản xuất lương thực tăng 5,6 lần so với năm 1946. Thu nhập bình quân của người dân tăng 65 lần, năm 1986 đã đạt 2.400 USD (tương đương 5.500 USD theo thời giá năm 2017).
Sau chiến tranh Lạnh
Tuy nhiên, đến đầu thập niên 1990 thì Triều Tiên bắt đầu lâm vào khủng hoảng. Nguyên nhân chủ yếu là do tình hình quốc tế biến động mạnh, đặc biệt là sự tan rã của Liên Xô và khối Đông Âu khiến ngành ngoại thương của Triều Tiên bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Do bị mất những bạn hàng lớn thuộc khối xã hội chủ nghĩa, kim ngạch xuất khẩu bị sụt giảm 90%, thu nhập bình quân bị giảm 2/3. Các máy móc nông nghiệp của Triều Tiên chủ yếu nhập từ Liên Xô, nay không còn nguồn cung. Phân lân và phân kali cũng không còn nguồn nhập khẩu, dẫn tới sản xuất nông nghiệp tụt dốc. Trong những năm 1990, Triều Tiên phải chịu một nạn đói và tiếp tục gặp khó khăn trong việc sản xuất lương thực. Trước tình hình chính trị thế giới thay đổi đột biến, Triều Tiên vẫn giữ mô hình kinh tế – chính trị cũ và không thay đổi chính sách ngoại giao và trở nên tách biệt so với phần còn lại của thế giới. Hơn nữa, họ cũng không có ý định cải thiện mối quan hệ với phương Tây chừng nào vấn đề hiệp định hòa bình với Mỹ chưa được giải quyết (Triều Tiên và liên minh Mỹ – Hàn Quốc vẫn đang trong tình trạng chiến tranh). Có thể nói Triều Tiên đang bị mắc kẹt trong tư duy kinh tế – chính trị và những mâu thuẫn chính trị quốc tế có từ thời Chiến tranh Lạnh. Sự chậm thay đổi trong tư duy kinh tế – chính trị của Triều Tiên có thể vì Triều Tiên từng đạt nhiều thành tựu trong quá khứ với mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung (trong khi Việt Nam hoàn toàn thất bại với mô hình này nên phải nhanh chóng thay đổi), hơn nữa họ đang trong tình trạng chiến tranh với Hàn Quốc và Mỹ. Do sự phong tỏa và cấm vận về kinh tế của Liên hiệp quốc, Triều Tiên bị cô lập khỏi cộng đồng quốc tế, không gian hợp tác chính trị quốc tế của Triều Tiên bị thu hẹp khiến cho kinh tế Triều Tiên bị đình trệ. Triều Tiên từ một quốc gia có thu nhập trung bình cao tụt xuống mức thu nhập trung bình thấp.
Thế kỷ 21-hiện nay
Trong thập niên 2000, nền kinh tế Triều Tiên bắt đầu khởi sắc hơn. Nạn đói được đẩy lùi, các cơ sở công nghiệp mới được xây dựng. Nhiều công trình xây dựng hiện đại được xây dựng, như khu phố Bình Minh ở Bình Nhưỡng mới đưa vào sử dụng năm 2016. Các khu vui chơi, trường học, trung tâm chăm sóc trẻ mồ côi, chợ búa mọc lên ngày càng nhiều. Tuy vậy, vấn nạn thiếu lương thực – thực phẩm vẫn tiếp tục tiếp diễn, do điều kiện tự nhiên bất lợi nên việc sản xuất lương thực của nước này gặp nhiều khó khăn. Theo thống kê của Liên Hợp Quốc vào tháng 3/2017 thì 41% dân số Bắc Triều Tiên bị suy dinh dưỡng vì thiếu lương thực. Gần 18 triệu người dân Bắc Triều Tiên, chiếm 70% dân số phục thuộc vào việc phân phối khẩu phần ăn hàng ngày, bao gồm ngũ cốc và khoai tây.
Dù quy mô nền kinh tế khá nhỏ và dân số khá ít, Triều Tiên vẫn duy trì được một nền khoa học ở trình độ cao và là quốc gia có trình độ giáo dục cao với tỷ lệ dân số biết chữ đạt trung bình 99%. Triều Tiên cũng có rất nhiều thành tựu về khoa học kỹ thuật, không chỉ về công nghệ quân sự mà còn về công nghệ dân sự. Triều Tiên có thể tự chế tạo nhiều mặt hàng có hàm lượng kỹ thuật cao, từ các mặt hàng dân dụng như điện thoại di động, máy tính bảng, ô tô, pin năng lượng mặt trời… cho tới các sản phẩm quân sự như máy bay không người lái, xe tăng, tàu ngầm,…
Năm 2014, Triều Tiên bắt đầu tiến hành phổ cập pin năng lượng mặt trời cho hàng trăm ngàn hộ dân và xây dựng cả một khu đô thị sử dụng năng lượng tái tạo ở thủ đô. Năm 2015, Triều Tiên bắt đầu tự sản xuất máy bay hạng nhẹ dựa theo thiết kế của chiếc An-2 của hãng Antonov (Nga) và loại phi cơ Mỹ Cessna 172 Skyhawk.
Năm 2017, Triều Tiên tuyên bố chế tạo được bom nguyên tử và tên lửa đạn đạo liên lục địa. Họ cũng tuyên bố là đã chế tạo được bom H. Đặc biệt, tháng 12/2012, Triều Tiên đã phóng thành công tên lửa mang vệ tinh do nước này tự chế tạo lên vũ trụ, trở thành một trong số ít các quốc gia làm chủ được công nghệ vũ trụ.
Giai đoạn 2018-2019, Triều Tiên liên tiếp có những cuộc gặp thượng đỉnh với cả Hàn Quốc và Hoa Kỳ. Nhờ đó mà căng thẳng giữa Triều Tiên và 2 nước này đã giảm đáng kể từ đó và một mối quan hệ nồng ấm hơn đang dần phát triển.
Năm 2020, do Đại dịch COVID-19, Triều Tiên quyết định đóng cửa biên giới với Trung Quốc khiến cho thương mại với Trung Quốc giảm đến 80%. Triều Tiên đã hạn chế nhập khẩu các loại thực phẩm chủ yếu từ Trung Quốc vào tháng 8/2020 và đến tháng 10/2020 chấm dứt gần như tất cả các hoạt động thương mại, bao gồm cả việc mua bán thực phẩm và thuốc men. Triều Tiên cũng từ chối các đề nghị viện trợ từ bên ngoài và hầu như tất cả các nhà ngoại giao và nhân viên cứu trợ, bao gồm cả nhân viên của Chương trình Lương thực Thế giới của Liên Hợp Quốc (WFP) đã đồng loạt rời khỏi nước này. Hai cơn bão lớn vào mùa hè năm 2020 gây ra lũ lụt làm hư hại mùa màng, làm trầm trọng thêm việc thiếu lương thực. Tổng Bí thư Đảng Lao động Triều Tiên Kim Jong-un khuyên người dân chuẩn bị cho thời kỳ khó khăn sắp tới.
Bản đồ vật lý Bắc Triều Tiên
Bản đồ vệ tinh Bắc Triều Tiên
Bản đồ độ cao địa hình
