Xã Ngư Lộc, huyện Hậu Lộc - Quy hoạch - Bản đồ - Tổng quan

Ngư Lộc là một xã của huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa.

Thông tin tổng quan:
Vùng:	Bắc Trung Bộ
Diện tích:	0,46 km²
Dân số:	17.441 người (2015)
Mật độ:	37.915 người/km² (2015)
Dân tộc:	Kinh
Mã hành chính:	16090.0

Lịch sử hình thành xã Ngư Lộc

Vào thế kỷ X, đời vua Lê Đại Hành đã có chủ trương đưa dân đi khai hoang. Vua cử tướng Lê Phúc đi thị sát một số vùng ven biển phía Bắc và miền Trung nhằm phát triển kinh tế và bảo vệ đất nước. Trong thời kỳ đó, vùng ven biển Thuần Lộc (Hậu Lộc ngày nay) số dân đến ở không đáng kể.

Sau chiến thắng quân Nguyên lần thứ hai năm Ất Dậu (1285), vua Trần Nhân Tông cho phép một số dòng họ đi khẩn hoang lập làng mới ở ven biển các huyện Thanh Hóa. Trong đó họ Bùi có nguồn gốc từ Hà Đông, họ Trần có nguồn gốc tổ tiền từ Kiến Xương (xưa thuộc Sơn Nam Hạ) đem theo nghề cá và nghề muối vào vùng Diêm Phố (Ngư Lộc) và Lạch Trường (Hải Lộc) để khẩn hoang lập làng mới, đồng thời mở mang nghề nghiệp.

Thời Trần, Diêm Phố (Ngư Lộc) mới hình thành cấp thôn. Thời Lê, Diêm Phố thuộc tổng Đăng Trường, huyện Phong Lộc, phủ Lạng Phong. Đến thế kỉ 16 đổi sang cấp làng. Theo gia phả họ Trần ở Ngư Lộc cách đây hơn 5 thế kỉ ghi: “Diêm phố trở thành một xã từ đầu thời Lê Trung Hưng”. Chế độ xã trưởng thay cho chế độ lão trưởng, vị xã trưởng đầu tiên là ông Bùi Thế Duật. Đến đời Nguyễn, Thiệu Trị thứ 6 (1846) sắc phong ở phủ thờ cá Ông cho biết Diêm Phố là 1 xã thuộc tổng Xuân Trường, huyện Hậu Lộc, Tỉnh Thanh Hóa. Sau thời Khải Định năm thứ 2 (1917) Diêm Phố được gọi là Thượng Diêm Phố. Đến trước năm 1945 do có sự phát triển quy mô về cấp xã Diêm phố được sáp nhập với nhiều làng trong vùng hình thành xã mới… Diêm Phố trở lại thiết chế cấp thôn.

Ngoài ra, những tên Nôm dựa theo nghề đặc trưng của từng xóm trong thôn cũng được sử dụng như Xóm Gõ (xóm chuyên sử dụng thuyền gõ), xóm Bè (xóm chuyên sử dụng bè).

Cho đến trước Cách mạng Tháng Tám, Ngư Lộc (Diêm Phố) là một làng “nhất xã nhất thôn”. Sau ngày Cách mạng tháng Tám thành công, Diêm Phố trở thành xã Cao Thắng. Năm 1946 đổi là xã Vạn Thắng. Cuối năm 1946, xã Cao Thắng (Vạn Thắng) được sáp nhập cùng các xã Tiến Thịnh (Minh Lộc), Đồng Lạc (Hưng Lộc và Đa Lộc) thành xã Vạn Lộc. Đến tháng 4 năm 1954, huyện Hậu Lộc chia lại địa giới hành chính. Toàn huyện có 10 xã, nay chia thành 26 xã, trong đó xã Vạn Lộc được chia thành 4 xã mới: Đa Lộc, Hưng Lộc, Minh Lộc và Ngư Lộc (Diêm Phố). Chữ “Ngư” là chỉ nghề đánh cá, còn “Lộc” gắn với tên huyện Hậu Lộc. Xã mới Ngư Lộc có 14 xóm: Thắng Bắc, Thắng Tây, Thắng Nam, Thắng Vinh, Thắng Vượng, Thắng Đông, Thắng Phúc, Thắng Lộc, Thắng Thịnh, Thắng Cường, Thắng Thành, Thắng Minh, Thắng Đức và Thắng Lợi. Mỗi xóm có một trưởng xóm điều hành.

Một tài liệu khác cho biết: Từ năm 1950 đến 1952, xã Ngư Lộc gồm 4 thôn là Phú Thọ, Hùng Vương, Lộc Lôi và Thịnh Cường. Từ năm 1953 đến năm 1975 gồm 17 thôn.

Năm 1960, trong công cuộc vận động xây dựng hợp tác xã, từ 14 xóm của xã Ngư Lộc đã được tổ chức thành hai loại hình hợp tác xã: hợp tác xã ngư nghiệp và hợp tác xã thủ công nghiệp. Mọi công việc từ sản xuất, xây dựng, đóng góp… đều do Ban quản trị chỉ đạo. Về mặt chính quyền thì tập trung vào ủy ban hành chính xã (từ 1976 đổi thành ủy ban nhân dân). Quá trình phát triển hợp tác xã từ năm 1960 của xã Ngư Lộc đã trải qua nhiều thăng trầm, biến đổi. Từ hợp tác xã nhỏ, vừa theo nghề địa dư lao động tiến lên thành hợp tác xã lớn với phương tiện đánh bắt được cải tiến, đạt doanh thu cao vào giai đoạn từ 1975 – 1985.

Năm 1988 thực hiện chủ trương của Quốc hội, Hội đồng Nhà nước, đơn vị xã trong cả nước được phát triển cấp thôn. Từ đó đến nay xã Ngư Lộc được chia thành 7 thôn: Chiến Thắng, Thành Lập, Thắng Lộc, Nam Vượng, Thắng Tây, Thắng Phúc và Bắc Thọ.

Bờ biển Diêm Phố, xã Ngư Lộc, Hậu Lộc.